Αναμφίβολα ένα από τα ζητήματα που απασχολούν τη διεθνή κοινότητα επί μονίμου βάσεως, είναι η δυνατότητα παροχής ίσων ευκαιριών μεταξύ των ανθρώπων, ανεξάρτητα από τη φυλετική και εθνική τους προέλευση, τα θρησκευτικά τους «πιστεύω», την αρτιμέλειά ή το φύλο τους. Τις τελευταίες δεκαετίες παρουσιάζεται πρόοδος σε όλους τους δείκτες που δίδονται στη δημοσιότητα, αλλά ακόμα είμαστε στα μισά της διαδρομής. Κι αυτό γιατί η πραγματική ισότητα είναι μια διαρκής διαδικασία που άπτεται των καθημερινών μας πρακτικών, ένα ζήτημα πέρα και πάνω από τις στατιστικές, οι οποίες (ας μη το λησμονούμε) δε λένε πάντοτε την αλήθεια. Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις υποδηλώνουν και επεξηγούν πολλά.
Σε καθημερινή βάση μπορούμε να διακρίνουμε, ακόμα και στον περίγυρο μας, της διαφορετικής μεταχειρίσεως που τυγχάνουν πολλές φορές οι γυναίκες. Κάτι τέτοιο, άλλωστε, δεν υποδηλώνεται και από τον χαρακτηρισμού των γυναικών ως «ασθενές φύλου»; Κάποια επαγγέλματα και κάποιες δραστηριότητες θεωρούνται de facto αδύνατον να επιτευχθούν από γυναίκες. Όπως παρατηρούμε, σύμφωνα με στατιστική του ΟΗΕ, οι άνεργες γυναίκες στην Ελλάδα το 2001 έφτασαν το 16, 2% του πληθυσμού, ενώ οι άνεργοι άνδρες το 7, 3%. Την ίδια χρονιά, η εκπροσώπηση των γυναικών στο κοινοβούλιο άγγιζε μόλις το 8%. Τα παραπάνω –ενδεικτικά– στοιχεία καταδεικνύουν στην πράξη την έλλειψη παροχής ίσων ευκαιριών μεταξύ των δύο φύλων. Κάποια απλά βήματα θα μπορούσαν να γίνουν π.χ. μέσω θέσπισης ποσοστώσεων στο κοινοβούλιο και παροχής κινήτρων στις επιχειρήσεις για πρόσληψη νεαρών μητέρων.
Δυστυχώς, η άνιση αντιμετώπιση των γυναικών σε σχέση με τους άνδρες είναι μόνον ένας παράγοντας της έλλειψης παροχής ίσων ευκαιριών. Πολλά μπορεί να πει κανείς και για τα άτομα με αναπηρίες (τα οποία στη Ελλάδα χαρακτηρίζουμε με τον αρνητικά φορτισμένο τίτλο «άτομα με ειδικές ανάγκες»). Και σ’ αυτή την περίπτωση η προσφώνηση δείχνει κάποια πράγματα. Δείχνει ότι οι συνάνθρωποι μας με κινητικά προβλήματα θεωρούνται a priori ανίκανοι να συμμετέχουν στην παραγωγική και κοινωνική διαδικασία. Μεγάλο λάθος! Το ότι κάποιος μπορεί να μην είναι αρτιμελής, το γεγονός καθ’ αυτό δεν υποδηλώνει τίποτα για τις δυνατότητες του. Μάλιστα σε πολλές περιπτώσεις άτομα με αναπηρίες λόγω των περιορισμών που αντιμετωπίζουν εξαιτίας των προβλημάτων τους, αναπτύσσουν και εξελίσσουν ιδιαιτέρως άλλους τομείς της προσωπικότητας τους.
Αν στην περίπτωση των γυναικών η λύσεις έως ενός σημείου μπορούν να προωθηθούν μέσω της θεσμοθέτησης κινήτρων, στον θέμα των ατόμων με αναπηρίες τα πράγματα φαίνονται πιο δύσκολα. Το πιο σημαντικό είναι να αναπτύξουμε μια κουλτούρα η οποία να αντιλαμβάνεται και να κατανοεί το διαφορετικό και όχι να του κλείνει την πόρτα κατάμουτρα, δημιουργώντας ένα «σύγχρονο Καιάδα».
Πολλές φορές, ωστόσο, ο «σύγχρονος Καιάδας» δεν αφορά μόνο τους μη αρτιμελείς συνανθρώπους μας, αλλά και τους διαφορετικούς σε επίπεδο θρησκείας, κουλτούρας και εθνικής ή φυλετικής προέλευσης. Ο θρησκευτικός αλλά και εθνικιστικός ριζοσπαστισμός έχει οδηγήσει πολλές φορές τα τελευταία χρόνια σε γεγονότα δυσάρεστα έως τραγικά. Πέρσι δημοσιεύθηκαν σε μια δανέζικη εφημερίδα σκίτσα τα οποία σατίριζαν τον Μωάμεθ. Στις μουσουλμανικές χώρες που διαδόθηκε το περιστατικό και αναπαρήχθησαν ορισμένα απ’ αυτά τα σκίτσα, η κατάσταση ξέφυγε από κάθε έλεγχο. Εκατοντάδες άνθρωποι τραυματίστηκαν και δεκάδες έχασαν τη ζωή τους, στο όνομα αυτού του θρησκευτικού φανατισμού και της συνακόλουθης μισαλλοδοξίας. Κάποιοι μάλιστα μίλησαν για διαφαινόμενο “πόλεμο θρησκειών” «μεταφράζοντας» δήλωση του Πάπα Βενέδικτου ΙΣΤ’, αναφερόμενου στο Ισλάμ με όχι και τόσο κολακευτικά λόγια, αλλά και παρασυρόμενοι από τις ακραίες αντιδράσεις μιας μερίδας μουσουλμάνων.
Εξάλλου, καθημερινά γινόμαστε μάρτυρες του τρόπου με τον οποίο αντιμετωπίζονται πολλοί αλλοεθνείς στη χώρας μας. Δυσκολεύονται να βρουν δουλειά, στέγη ακόμα και να συναναστραφούν, αντιμετωπίζονται με δυσπιστία ακόμα και από την Δικαιοσύνη, ιδίως αν είναι από δυο – τρεις συγκεκριμένες χώρες. Αυτό εν πολλοίς φαίνεται να οφείλεται στα ταμπού που έχουν π.χ. οι Έλληνες και οι Ιταλοί με τους Αλβανούς, οι Γερμανοί με τους Τούρκους κοκ. και όχι τόσο σε γενικευμένες παραβατικές ή αντικοινωνικές συμπεριφορές. Εξάλλου, η παραβατικότητα οφείλεται αποδεδειγμένα σε σύνθετους παράγοντες, όπως χαμηλό βιοτικό επίπεδο, ανεργία, έλλειψη παιδείας και όχι φυσικά στα «γονίδια» ορισμένων λαών ή φυλών που δεν πολυσυμπαθούμε.
Ισότητα ευκαιριών είναι σίγουρα και πολλά ακόμα πέρα από τα παραπάνω. Είναι η δυνατότητα να γράφεις και να διατυπώνεις ελεύθερα τη γνώμη σου. Είναι η πρόσβαση σε καθαρό νερό, τροφή και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Είναι η δυνατότητα να εκλέγεις ανόθευτα αυτόν που θεωρείς ικανότερο να σε κυβερνήσει. Είναι το να ζεις ειρηνικά με τους δίπλα σου, που δε σε χωρίζει και κάτι πέρα από τη διαφορετική γλώσσα, ίσως και την κουλτούρα. Είναι η ελεύθερη πρόσβαση στη γνώση και η μείωση του αναλφαβητισμού. Είναι και άλλα πολλά.
Εμείς, τι μπορούμε να κάνουμε για να δημιουργήσουμε μια πραγματικότητα με την ισότητα στο επίκεντρο; Πρέπει, κατά τη γνώμη μου, να μάθουμε να ακούμε και να προσπαθούμε να κατανοήσουμε την διαφορετική προσέγγιση. Πρέπει να μην δεχόμαστε κανενός είδους απολυταρχισμό και βεβαιότητα. Πρέπει να αντιληφθούμε τη διαφορετικότητα ως προοπτική σύνθεσης και δημιουργίας και όχι ως περιβάλλον περιορισμών. Παραφράζοντας το Βολτέρο θα μπορούσαμε να πούμε ότι «μπορεί να διαφωνώ με τις αντιλήψεις και τον τρόπο ζωής σου, αλλά θα αγωνιστώ για το δικαίωμά σου να ακολουθείς αυτά που πιστεύεις».
Δ. Τζ.
Το παρόν άρθρο τιμήθηκε με το 1ο βραβείο γραπτού δημοσιογραφικού κειμένου στον Πανελλήνιο Διαγωνισμό Ρεπορτάζ «Όλοι διαφορετικοί – Όλοι ίσοι» ,που έγινε υπό την αιγίδα της Ένωσης Ευρωπαίων Δημοσιογράφων και της Γ. Γ. Νέας Γενιάς
Σε καθημερινή βάση μπορούμε να διακρίνουμε, ακόμα και στον περίγυρο μας, της διαφορετικής μεταχειρίσεως που τυγχάνουν πολλές φορές οι γυναίκες. Κάτι τέτοιο, άλλωστε, δεν υποδηλώνεται και από τον χαρακτηρισμού των γυναικών ως «ασθενές φύλου»; Κάποια επαγγέλματα και κάποιες δραστηριότητες θεωρούνται de facto αδύνατον να επιτευχθούν από γυναίκες. Όπως παρατηρούμε, σύμφωνα με στατιστική του ΟΗΕ, οι άνεργες γυναίκες στην Ελλάδα το 2001 έφτασαν το 16, 2% του πληθυσμού, ενώ οι άνεργοι άνδρες το 7, 3%. Την ίδια χρονιά, η εκπροσώπηση των γυναικών στο κοινοβούλιο άγγιζε μόλις το 8%. Τα παραπάνω –ενδεικτικά– στοιχεία καταδεικνύουν στην πράξη την έλλειψη παροχής ίσων ευκαιριών μεταξύ των δύο φύλων. Κάποια απλά βήματα θα μπορούσαν να γίνουν π.χ. μέσω θέσπισης ποσοστώσεων στο κοινοβούλιο και παροχής κινήτρων στις επιχειρήσεις για πρόσληψη νεαρών μητέρων.
Δυστυχώς, η άνιση αντιμετώπιση των γυναικών σε σχέση με τους άνδρες είναι μόνον ένας παράγοντας της έλλειψης παροχής ίσων ευκαιριών. Πολλά μπορεί να πει κανείς και για τα άτομα με αναπηρίες (τα οποία στη Ελλάδα χαρακτηρίζουμε με τον αρνητικά φορτισμένο τίτλο «άτομα με ειδικές ανάγκες»). Και σ’ αυτή την περίπτωση η προσφώνηση δείχνει κάποια πράγματα. Δείχνει ότι οι συνάνθρωποι μας με κινητικά προβλήματα θεωρούνται a priori ανίκανοι να συμμετέχουν στην παραγωγική και κοινωνική διαδικασία. Μεγάλο λάθος! Το ότι κάποιος μπορεί να μην είναι αρτιμελής, το γεγονός καθ’ αυτό δεν υποδηλώνει τίποτα για τις δυνατότητες του. Μάλιστα σε πολλές περιπτώσεις άτομα με αναπηρίες λόγω των περιορισμών που αντιμετωπίζουν εξαιτίας των προβλημάτων τους, αναπτύσσουν και εξελίσσουν ιδιαιτέρως άλλους τομείς της προσωπικότητας τους.
Αν στην περίπτωση των γυναικών η λύσεις έως ενός σημείου μπορούν να προωθηθούν μέσω της θεσμοθέτησης κινήτρων, στον θέμα των ατόμων με αναπηρίες τα πράγματα φαίνονται πιο δύσκολα. Το πιο σημαντικό είναι να αναπτύξουμε μια κουλτούρα η οποία να αντιλαμβάνεται και να κατανοεί το διαφορετικό και όχι να του κλείνει την πόρτα κατάμουτρα, δημιουργώντας ένα «σύγχρονο Καιάδα».
Πολλές φορές, ωστόσο, ο «σύγχρονος Καιάδας» δεν αφορά μόνο τους μη αρτιμελείς συνανθρώπους μας, αλλά και τους διαφορετικούς σε επίπεδο θρησκείας, κουλτούρας και εθνικής ή φυλετικής προέλευσης. Ο θρησκευτικός αλλά και εθνικιστικός ριζοσπαστισμός έχει οδηγήσει πολλές φορές τα τελευταία χρόνια σε γεγονότα δυσάρεστα έως τραγικά. Πέρσι δημοσιεύθηκαν σε μια δανέζικη εφημερίδα σκίτσα τα οποία σατίριζαν τον Μωάμεθ. Στις μουσουλμανικές χώρες που διαδόθηκε το περιστατικό και αναπαρήχθησαν ορισμένα απ’ αυτά τα σκίτσα, η κατάσταση ξέφυγε από κάθε έλεγχο. Εκατοντάδες άνθρωποι τραυματίστηκαν και δεκάδες έχασαν τη ζωή τους, στο όνομα αυτού του θρησκευτικού φανατισμού και της συνακόλουθης μισαλλοδοξίας. Κάποιοι μάλιστα μίλησαν για διαφαινόμενο “πόλεμο θρησκειών” «μεταφράζοντας» δήλωση του Πάπα Βενέδικτου ΙΣΤ’, αναφερόμενου στο Ισλάμ με όχι και τόσο κολακευτικά λόγια, αλλά και παρασυρόμενοι από τις ακραίες αντιδράσεις μιας μερίδας μουσουλμάνων.
Εξάλλου, καθημερινά γινόμαστε μάρτυρες του τρόπου με τον οποίο αντιμετωπίζονται πολλοί αλλοεθνείς στη χώρας μας. Δυσκολεύονται να βρουν δουλειά, στέγη ακόμα και να συναναστραφούν, αντιμετωπίζονται με δυσπιστία ακόμα και από την Δικαιοσύνη, ιδίως αν είναι από δυο – τρεις συγκεκριμένες χώρες. Αυτό εν πολλοίς φαίνεται να οφείλεται στα ταμπού που έχουν π.χ. οι Έλληνες και οι Ιταλοί με τους Αλβανούς, οι Γερμανοί με τους Τούρκους κοκ. και όχι τόσο σε γενικευμένες παραβατικές ή αντικοινωνικές συμπεριφορές. Εξάλλου, η παραβατικότητα οφείλεται αποδεδειγμένα σε σύνθετους παράγοντες, όπως χαμηλό βιοτικό επίπεδο, ανεργία, έλλειψη παιδείας και όχι φυσικά στα «γονίδια» ορισμένων λαών ή φυλών που δεν πολυσυμπαθούμε.
Ισότητα ευκαιριών είναι σίγουρα και πολλά ακόμα πέρα από τα παραπάνω. Είναι η δυνατότητα να γράφεις και να διατυπώνεις ελεύθερα τη γνώμη σου. Είναι η πρόσβαση σε καθαρό νερό, τροφή και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Είναι η δυνατότητα να εκλέγεις ανόθευτα αυτόν που θεωρείς ικανότερο να σε κυβερνήσει. Είναι το να ζεις ειρηνικά με τους δίπλα σου, που δε σε χωρίζει και κάτι πέρα από τη διαφορετική γλώσσα, ίσως και την κουλτούρα. Είναι η ελεύθερη πρόσβαση στη γνώση και η μείωση του αναλφαβητισμού. Είναι και άλλα πολλά.
Εμείς, τι μπορούμε να κάνουμε για να δημιουργήσουμε μια πραγματικότητα με την ισότητα στο επίκεντρο; Πρέπει, κατά τη γνώμη μου, να μάθουμε να ακούμε και να προσπαθούμε να κατανοήσουμε την διαφορετική προσέγγιση. Πρέπει να μην δεχόμαστε κανενός είδους απολυταρχισμό και βεβαιότητα. Πρέπει να αντιληφθούμε τη διαφορετικότητα ως προοπτική σύνθεσης και δημιουργίας και όχι ως περιβάλλον περιορισμών. Παραφράζοντας το Βολτέρο θα μπορούσαμε να πούμε ότι «μπορεί να διαφωνώ με τις αντιλήψεις και τον τρόπο ζωής σου, αλλά θα αγωνιστώ για το δικαίωμά σου να ακολουθείς αυτά που πιστεύεις».
Δ. Τζ.
Το παρόν άρθρο τιμήθηκε με το 1ο βραβείο γραπτού δημοσιογραφικού κειμένου στον Πανελλήνιο Διαγωνισμό Ρεπορτάζ «Όλοι διαφορετικοί – Όλοι ίσοι» ,που έγινε υπό την αιγίδα της Ένωσης Ευρωπαίων Δημοσιογράφων και της Γ. Γ. Νέας Γενιάς
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου