Η δημόσια συζήτηση για τη θρησκεία

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι στο επίκεντρο των προεκλογικών συζητήσεων στις Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκονται τα ζητήματα της οικονομίας. Δε γινόταν διαφορετικά: σε μια τόσο άσχημη οικονομικά συγκυρία, όλα τα υπόλοιπα περνούν σε δεύτερο πλάνο. Πλην όμως –με τον έναν ή τον άλλο τρόπο– στο προσκήνιο βρίσκονται (και) τα θέματα που σχετίζονται με τη θρησκεία. Λίγο οι σχέσεις του Μπαράκ Ομπάμα με τον ριζοσπάστη πάστορα Τζερεμάϊα Ράιτ, κάτι η θρησκοληψία της υποψήφιας αντιπροέδρου Σάρα Πέιλιν (η οποία «συγκινεί» με τις θέσεις τις εκατομμύρια πολίτες) έχουν αναζωπυρώσει τις συζητήσεις περί θρησκείας στην Αμερική.

Τα πράγματα όμως δεν ήταν πάντοτε έτσι. Αν για παράδειγμα ζούσε σήμερα ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Ντουάιτ Αϊζενχάουερ και άκουγε την κ. Πέιλιν να αποδίδει στη θεία βούληση το φαινόμενο του θερμοκηπίου καθώς και την εισβολή στο Ιράκ, τον δε πάστορά της να διακηρύσσει ότι «προβλέπει αναταραχή στις χώρες που οι άνθρωποι μάχονται το Χριστό», σίγουρα θα αισθανόταν πολύ περίεργα. Ο ίδιος είχε τόσο ελάχιστη θρησκευτική ανατροφή, γράφει ο Τζέφρι Γουίτκροφτ στον «Guardian», ώστε χρειάστηκε να βαπτιστεί πριν εισέλθει στον Λευκό Οίκο.

Σύμφωνα με τον αρθρογράφο της βρετανικής εφημερίδας ενδεχομένως ο τρόπος που αντιλαμβάνονται Ευρωπαίοι και Αμερικανοί την θρησκεία να είναι σήμερα το μεγαλύτερο χάσμα στις μεταξύ τους σχέσεις. Ο Μίτ Ρόμνεϊ, ο μορμόνος υποψήφιος για το χρίσμα τον Ρεπουμπλικανών, μίλαγε σε άδειους ναούς στην Ευρώπη, ενώ ο Τόνι Μπλερ αποτέλεσε την παραφωνία μεταξύ των Ευρωπαίων ηγετών με την επίσημη διακήρυξη της πίστης του.

Στην άλλη όχθη του Ατλαντικού οι περί θρησκείας προβληματισμοί έχουν εντελώς διαφορετικό περιεχόμενο. Η Βρετανική Ένωση Ανθρωπιστών μαζεύει χρήματα (μέσω δωρεών και με τη στήριξη του συγγραφέα Ρίτσαρντ Ντόκινς) για να χρηματοδοτήσει ένα –αν μη τι άλλο– πρωτότυπο εγχείρημα: με τις 11.000 λίρες που φιλοδοξεί να συγκεντρώσει σκοπεύει να τοποθετήσει διαφημίσεις σε λονδρέζικα λεωφορεία, με σλόγκαν «Πιθανώς δεν υπάρχει Θεός. Τώρα σταματήστε να ανησυχείτε και χαρείτε τη ζωή σας». Στο όλο εγχείρημα περιλαμβάνεται και η δημιουργία site, όπου οι ενδιαφερόμενοι θα μπορούν να αναζητούν περισσότερες πληροφορίες για την αθεΐα, καθώς και γκρούπ στην ηλεκτρονική σελίδα κοινωνικών επαφών Facebook.

Όμως τι οδήγησε μια μερίδα κόσμου σε αυτό το σημείο αντίδρασης έναντι της θρησκευτικής πίστης; Όπως γράφει –στην ηλεκτρονική έκδοση του «Guardian»– η δημοσιογράφος Άριαν Σερίν, πολλά από τα διαφημιστικά μηνύματα θρησκευτικού περιεχομένου τα οποία αναρτήθηκαν στα μέσα μαζικής μεταφοράς παρέπεμπαν σε διευθύνσεις στο Διαδίκτυο, που «υπόσχονταν» στους μη χριστιανούς μια αιώνια βασανισμένη ζωή στην κόλαση. Σύμφωνα μάλιστα με μια νέα διαφήμιση, η αποτυχία κάποιου να πιστέψει στον Θεό, τον καταδικάζει στην κόλαση. Αυτές οι διαφημίσεις, αναφέρει η Σερίν, μπορούν να επηρεάσουν όσους είναι ευάλωτοι.

Το στίγμα του εν λόγω εγχειρήματος δίνει με τον καλύτερο τρόπο ο Ρίτσαρντ Ντόκινς, καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και συγγραφέας του πολυδιαβασμένου (και «αιρετικού») βιβλίου «Η περί Θεού αυταπάτη». Σύμφωνα με τον Ντόκινς η συγκεκριμένη εκστρατεία θα κάνει τον κόσμο να σκεφτεί. Και η σκέψη είναι ανάθεμα για τη θρησκεία.

Άσχετα από το ύφος των συζητήσεων και τις διαφορές στην προσέγγιση μεταξύ Ευρωπαίων και Αμερικανών, πιστών ή άθεων, ένα είναι σίγουρο: η θρησκεία αποτελεί ακόμα και σήμερα σημείο τριβής για εκατομμύρια ανθρώπους ανά την υφήλιο. Ίσως αυτό είχε στον νου του ο Γιάννης Τσαρούχης όταν έλεγε κάποτε ότι η εκκλησία είναι το μοναδικό θέατρο που παίζει επί 2.000 χρόνια το ίδιο έργο και έχει πάντα κόσμο…

Δ. Τζ.

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Θάρρος» στις 26.10.2008

Κολωνία: Dom, πάρκα, μουσεία και Ρήνος…

Η Κολωνία είναι η μεγαλύτερη πόλη του κρατιδίου της Βόρειας Ρηνανίας – Βεστφαλίας και η τέταρτη μεγαλύτερη της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας με πληθυσμό περίπου 1.000.000 κατοίκους. Είναι χτισμένη στις όχθες του ποταμού Ρήνου, δυτικά του οποίου βρίσκονται τα σπουδαιότερα σημεία της πόλης.

Σήμα κατατεθέν της Κολωνίας είναι η Dom, ο γοτθικής κατασκευής καθεδρικός ναός (από τους ψηλότερους στον κόσμο) στο κέντρο της πόλης, απέναντι από τον σιδηροδρομικό σταθμό. Ξεκίνησε να κτίζεται στα μέσα του 13ου αιώνα, αλλά δεν ολοκληρώθηκε πριν από το 1880. Ενδεικτικό της σπουδαιότητάς του είναι το γεγονός ότι ανήκει στα Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομίας της Unesco. Πολύ κοντά στην Dom βρίσκονται μερικά από τα σημαντικότερα μουσεία της πόλης, καθώς και το γραφείο εξυπηρέτησης τουριστών. Σε αυτό μπορεί να αναζητήσει κανείς οποιαδήποτε πληροφορία χρειάζεται για την πόλη, όπως επίσης χάρτες, οδηγούς, αναμνηστικά και εισιτήρια για οτιδήποτε συμβαίνει στην Κολωνία.

Στην Κολωνία τίποτα δεν αφήνεται στην τύχη: όλα είναι οργανωμένα, όπως ακριβώς το γραφείο τουρισμού. Κάθε λεπτό αναχωρεί και ένα τρένο από τις δέκα πλατφόρμες του σταθμού της πόλης, συνήθως με ακρίβεια δευτερολέπτου. Επίσης, στο σταθμό λειτουργεί –εκτός των δεκάδων εμπορικών καταστημάτων– και ειδικός χώρος φύλαξης αποσκευών, προς διευκόλυνση των κατοίκων και (κυρίως) των επισκεπτών της πόλης.

Αν κάτι χαρακτηρίζει την Κολωνία, πέρα από τον επιβλητικό Καθεδρικό ναό, αυτό είναι τα μεγάλα πάρκα στην καρδιά της πόλης. Γι’ αυτό και οι περίπατοι κοντά στον Ρήνο είναι πολύ ευχάριστοι Η Κολωνία είναι επίσης η χαρά του ποδηλάτη. Οι μεγάλοι πεζόδρομοι, σε συνδυασμό με τις ειδικές λωρίδες και το επίπεδο έδαφος καθιστούν τις ορθοπεταλιές μια καθ’ όλα διασκεδαστική δραστηριότητα.

Εξίσου ευχάριστη είναι και η κρουαζιέρα στον Ρήνο. Αν μάλιστα ο καιρός είναι καλός, ο ταξιδιώτης μπορεί να καθίσει στο κατάστρωμα και να έχει μια πανοραμική θέα της πόλης, με ηχητική «ξενάγηση» στα σημαντικότερα σημεία της (στα αγγλικά και τα γερμανικά).

Όταν μιλάμε για την Κολωνία, δεν πρέπει διαφεύγει της προσοχής μας ότι πρόκειται για μια πόλη που δίνει μεγάλη έμφαση στον πολιτισμό και τα γράμματα. Το πανεπιστήμιο της είναι από τα παλαιότερα της Ευρώπης, ενώ η πόλη φιλοξενεί και ορισμένα «πρωτότυπα» μουσεία. Στις όχθες του Ρήνου είναι κτισμένο το Schokoladen Museum, ένας φόρος τιμής στον αγαπημένο γλυκό πειρασμό μικρών και μεγάλων. Μια επίσκεψη στο συγκεκριμένο μουσείο αρκεί για να μάθει κανείς τα πάντα για τη σοκολάτα: πως και ποιοι την ανακάλυψαν, πώς παρασκευάζεται, πως διαφημιζόταν τότε και τώρα. Αφού ψωνίσουμε μερικές σοκολάτες για τα αγαπημένα μας πρόσωπα, θα πιούμε τον καφέ μας στην καφετέρια στο ισόγειο του μουσείου με θέα τον Ρήνο.

Ακριβώς δίπλα στο Μουσείο Σοκολάτας βρίσκεται το Μουσείο Αθλητισμού και Ολυμπιακών Αγώνων της Γερμανίας. Στους χώρους του ο επισκέπτης ξετυλίγει το κουβάρι του παγκοσμίου αθλητισμού, ξεκινώντας από ένα αρχαιοελληνικό γυμναστήριο και φτάνοντας μέχρι τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μονάχου το 1972. Ενδιάμεσα έχει τη δυνατότητα να μάθει αρκετά στοιχεία για σχεδόν όλα τα ολυμπιακά αθλήματα, μέσα από βίντεο αλλά και αρκετά πιστά αντίγραφα (ρέπλικες).

Η Κολωνία είναι ακόμα γνωστή για το εκθεσιακό κέντρο «Koelnmesse». Στους χώρους του διεξάγονται κάθε χρόνο περίπου 2.000 συνδιασκέψεις, ενώ μόνο στην έκθεση «Photokina 2008» το επισκέφτηκαν δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι.

Τι είναι λοιπόν η Κολωνία; Πέρα από μια πολύ οργανωμένη τυπική γερμανική πόλη, είναι και τα σοκάκια της. Είναι η Dom, η παλιά πόλη, τα πάρκα, ο Ρήνος, η περίφημη τοπική μπύρα K lsh. Ή απλώς όπως λέει το σλόγκαν: Köln ist ein Gefühl, Η Κολωνία είναι ένα αίσθημα…

Δ. Τζ.

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Θάρρος» στις 21.10.2008

Μαθήματα ποδοσφαιρικού πολιτισμού

Πριν από λίγες ημέρες, με αφορμή μια έκθεση, βρεθήκαμε στην Γερμανία, στην πόλη της Κολωνίας. Έτσι, μας δόθηκε η ευκαιρία να παρακολουθήσουμε έναν αγώνα του γερμανικού πρωταθλήματος ποδοσφαίρου, που θεωρείται απ’ τα καλύτερα στον κόσμο, αφού η τοπική ομάδα θα έδινε εντός έδρας αγώνα με την ομάδα της Σάλκε.

Αν και επρόκειτο για τοπικό ντέρμπυ, από νωρίς το απόγευμα της ημέρας του αγώνα οι φίλαθλοι των δύο ομάδων –προς έκπληξη μας– έκαναν βόλτες στην πόλη και στον σταθμό των τρένων, φορώντας μπλούζες και κασκόλ και τραγουδώντας για την ομάδα τους, χωρίς να συμβεί κανένα παρατράγουδο. Δυσκολευόμαστε να φανταστούμε αντίστοιχη εικόνα στους δρόμους ελληνικής πόλης.

Λίγες ώρες αργότερα, οι φίλαθλοι επιβιβάζονταν στον υπόγειο και εν συνεχεία στο τραμ με κατεύθυνση το γήπεδο. Σε αντίστοιχο αγώνα του ελληνικού πρωταθλήματος, π.χ. στο Ολυμπιακό Στάδιο, οι οπαδοί της μιας ομάδας θα χρησιμοποιούσαν τον ηλεκτρικό, ενώ της άλλης θα προσέρχονταν στο στάδιο με λεωφορεία, έτσι ώστε να αποφευχθούν τα επεισόδια. Στην προκειμένη περίπτωση ήταν όλοι μαζί, στο ίδιο βαγόνι και τους ένωναν πολλά, σίγουρα περισσότερα απ’ όσα τους χώριζαν: η αγάπη τους όχι μόνο για την ομάδα τους, αλλά και για το άθλημα, η αίσθηση ότι συμμετέχουν σε μια γιορτή και το –απαραίτητο– μπουκάλι μπύρας ανά χείρας.

Η ίδια εικόνα και στο γήπεδο. Ο περισσότερος κόσμος βρισκόταν εκεί από νωρίς για λουκάνικα, μπύρες και… ποδοσφαιρικές συζητήσεις στα μαγαζιά πέριξ του «Rhein Energie Stadion». Ο αγώνας ξεκίνησε αφότου ένα ροκ συγκρότημα είχε σήκωσε όλο το στάδιο στο πόδι. Οι οπαδοί των δύο ομάδων ανακατεμένοι στις κερκίδες φώναζαν για την ομάδα τους, τραγουδούσαν, χωρίς να εκτοξεύουν μπουκάλια, δίχως να μουρμουρίζουν συνεχώς για τα σφυρίγματα του διαιτητή. Και όταν το παιχνίδι τελείωσε, έφυγαν όλοι ήσυχα και πολιτισμένα. Με λίγα λόγια είχαν μια συμπεριφορά που απέχει έτη φωτός από αυτή που χαρακτηρίζει το μέσο έλληνα οπαδό. Ο τελευταίος αντιμετωπίζει το παιχνίδι ως τον νυν υπέρ πάντων αγών όπου η ομάδα του ΠΡΕΠΕΙ ό,τι κι αν γίνει να κερδίσει. Ο γερμανός φίλαθλος αισθάνεται ότι είναι ένας εκλεκτός καλεσμένος σε μια ποδοσφαιρική γιορτή και δεν περνάει καν από το μυαλό του η σκέψη να την χαλάσει.

Ήταν ένα πολιτισμικό σοκ το οποίο ξεπεράσαμε με την επιστροφή μας στην Ελλάδα. Ανοίγοντας την τηλεόραση αντικρίσαμε ένα οικείο θέαμα: το ντέρμπυ της Θεσσαλονίκης είχε διακοπεί για μερικά λεπτά επειδή οπαδοί των γηπεδούχων πέταγαν ό,τι βρισκόταν εύκαιρο στους ποδοσφαιριστές της αντίπαλης ομάδας.

Όσοι από εσάς βρεθείτε κάποια στιγμή στην Γερμανία μη χάσετε την ευκαιρία να παρακολουθήσετε έναν αγώνα ποδοσφαίρου. Θα πάρετε μερικά δωρεάν μαθήματα ποδοσφαιρικού savoir vivre από έναν λαό που λατρεύει το άθλημα, ακριβώς γιατί το βλέπει ως γιορτή και όχι ως πόλεμο...

Δ. Τζ.

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Θάρρος» στις 15.10.2008

Η υπόθεση Δαϊλάκη και το ριάλιτι της πολιτικής μας ζωής

Είναι ίσως παράδοξο, αλλά μέσα από την υπόθεση Δαϊλάκη μπορούμε να βγάλουμε αρκετά χρήσιμα συμπεράσματα για τον τρόπο με τον οποίο ιεραρχούμε τη σπουδαιότητα των εξελίξεων στη χώρα μας και για το επίπεδο της πολιτικής (;) συζήτησης που γίνεται. Έτσι, ενώ όλος ο κόσμος προσπαθεί να βρει τις λύσεις στο κουίζ της χρηματοπιστωτικής κρίσης, στην Ελλάδα κυβέρνηση, αντιπολίτευση και ΜΜΕ διυλίζουν τον κώνωπα για ελάσσονος σημασίας ζητήματα. Ένας (άγνωστος) βουλευτής κάνει δηλώσεις κατά υπουργού σε τοπικό κανάλι και αυτό επισκιάζει τα πάντα! Ξαφνικά η κυβέρνηση βρίσκεται σε νευρική κρίση, σταματάει να παράγει έργο και φαντασιώνεται συνομωσίες, η αντιπολίτευση θριαμβολογεί ακατάσχετα (και ανεξήγητα) και τα ΜΜΕ τρίβουν τα χέρια τους.

Ο κ. Σταύρος Δαϊλάκης κέρδισε αυτό που (πιθανολογούμε) ότι επιζητούσε. Τα λίγα λεπτά –που τελικώς έγιναν μερικές ώρες– τηλεοπτικής δημοσιότητας. Επί δύο ημέρες (με εξαίρεση το 24ωρο της απεργίας στα ΜΜΕ) παρελαύνει από τα πάνελ των καναλιών και μονοπωλεί τον τηλεοπτικό χρόνο. Όχι μόνο με όσα δηλώνει κατά υπουργών, συνεργατών του πρωθυπουργού κλπ., αλλά καταφέρνοντας ταυτόχρονα να συζητούν άπαντες γι’ αυτόν: τι θα πει ο κ. Δαϊλάκης, άραγε θα παραιτηθεί, μήπως θα ιδρύσει νέο κόμμα με τον κ. Τατούλη, πώς θα αντιδράσει ο πρωθυπουργός στο περιστατικό; Αίφνης ο βουλευτής Δράμας έγινε το μοναδικό ζήτημα συζήτησης ανά την Ελλάδα.

Μ’ αυτά και μ’ αυτά κανείς δεν ασχολείται με το μείζον ζήτημα των τελευταίων εβδομάδων, την παγκόσμια χρηματοπιστωτική αστάθεια. Τι κι αν στην αμερικανική Γερουσία γίνονται διαπραγματεύσεις επί διαπραγματεύσεων για να ψηφιστεί ένα πολύ κρίσιμο νομοσχέδιο. Τι κι αν η κρίση χτυπάει πλέον την πόρτα μας. Το θέμα απουσιάζει παντελώς από τα δελτία και δεν φαίνεται να απασχολεί τους πολιτικούς μας. Το δε νομοσχέδιο του υπουργείου Οικονομικών για τη στήριξη των καταθετών έπαιξε στις ειδήσεις λίγο πριν από τα αθλητικά!

Το πρόβλημα τοποθέτησε στις σωστές του διαστάσεις ο Αλέξης Παπαχελάς στην «Καθημερινή» της περασμένης Τετάρτης. Σε όλο τον κόσμο αναμένουν τις κινήσεις Μπερνάνκι (προέδρου της Κεντρικής Τράπεζας των ΗΠΑ) κι εμείς κρεμόμαστε από τα χείλη του κ. Δαίλάκη. Όπου Δαϊλάκης βάλτε τον οποιοδήποτε πολιτικό που επιθυμεί με κάθε τρόπο να γίνει πρώτο θέμα της δημοσιότητας.

Υπάρχει και κάτι χειρότερο από τη συζήτηση λάθος θεμάτων σε λάθος χρόνο. Πέρα από τη θεματολόγια, πρέπει να δούμε και το ύφος του δημοσίου διαλόγου. Στη χώρα μας τα πολιτικά θέματα συζητούνται με όρους ριάλιτι: υπουργός καρφώνει υπουργό, οι φήμες και τα κουτσομπολιά δίνουν και παίρνουν και ο κ. Δαϊλάκης αφού αποχωρεί (δια της διαγραφής) δηλώνει ότι ο κ. Καραμανλής δεν έχει καλούς συγκατοίκους. Το μόνο που μένει είναι να δούμε ποιος είναι ο επόμενος προς αποχώρηση από το ριάλιτι της πολιτικής μας ζωής…

Δ. Τζ.

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Θάρρος» στις 05.10.2008