Περί της Χρυσής Αυγής

Για να είμαι ειλικρινής η κατακόρυφη άνοδος της ακροδεξιάς δεν με εκπλήσσει και τόσο πολύ. Πρώτον για ιστορικούς λόγους: έχει πολλάκις αποδειχθεί ότι σε περιόδους οικονομικής δυσπραγίας η κοινωνία στρέφεται σε ακραίες λύσεις (χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αυτό της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης). Ο δεύτερος λόγος είναι πολιτικός: ακόμα και αν δεν το είχαμε αντιληφθεί η ακροδεξιά έστω και στην πιο light εκδοχή της είχε εισέλθει καιρό πριν στην κεντρική πολιτική σκηνή μέσω του ΛΑΟΣ. Πριν από 5 χρόνια προσπαθώντας να ερμηνεύσουμε το «φαινόμενο» ΛΑΟΣ υποστηρίζαμε ενάντια στην κυρίαρχη τότε άποψη ότι «ίσως τελικά δεν πρόκειται μόνο για ψήφο διαμαρτυρίας. Ίσως υπάρχει και κάποιο κοινωνικοπολιτικό υπόβαθρο από πίσω...».

Τελικά αποδεικνύεται ότι το κοινωνικο-πολιτικό υπόβαθρο όντως υπήρχε και η κρίση απλά του έδωσε την ευκαιρία να πάρει μια πιο εξτρεμιστική μορφή. Είναι λογικό: αν θεωρήσεις πως η ακροδεξιά σε εκφράζει πολιτικά, θα έρθει η στιγμή που θα επιλέξεις την «γνήσια» και πιο ριζοσπαστική εκδοχή της. Εξάλλου στα μάτια του μέσου πολίτη η –άγνωστη πριν τις εκλογές– Χρυσή Αυγή εξέφραζε με τον καλύτερο τρόπο την «αντισυστημική» ψήφο. Παράλληλα, το κόμμα του κ. Μιχαλολιάκου φρόντιζε με τις πράξεις του να συντηρεί το μύθο του «φιλολαϊκού» κόμματος κάνοντας αγαθοεργίες και προσφέροντας προστασία στους ηλικιωμένους των γκέτο της Αθήνας, αποποιούμενο την ταμπέλα του νεοναζισμού. Πλην όμως ο έρωτας, ο βήχας και η ιδεολογική τοποθέτηση ενός κομματικού φορέα δεν κρύβονται για πολύ.

Ήταν απλά θέμα χρόνου να βγει στην επιφάνεια ο πραγματικός εαυτός της Χ.Α. Έτσι τα συσσίτια για τους απόρους (Έλληνες) μετατράπηκαν σε πογκρόμ εναντίον μεταναστών και σε γροθιές εναντίον διαφωνούντων βουλευτών. Αυτό το φαινόμενο είναι επικίνδυνο για προφανείς και αυτονόητους λόγους: πέραν του ότι χρησιμοποιεί έκνομες μεθόδους, διαρρηγνύει την ήδη τραυματισμένη κοινωνική συνοχή ενώ παράλληλα ευνοεί κρούσματα ρατσισμού και φυλετισμού, σπέρνοντας ταυτόχρονα τη διχόνοια σε έναν ούτως ή άλλως διχασμένο λαό. Το κακό είναι ότι στην αντιμετώπιση του υπάρχουν τρεις εγγενείς δυσκολίες.

Πρώτον, παρόμοιες πρακτικές βίας και τραμπουκισμού έχουν σε μεγάλο βαθμό «νομιμοποιηθεί» στα μάτια της κοινωνίας. Ουσιαστικά είναι η βία της ακροαριστεράς που έχτιζε καθηγητές στα πανεπιστήμια και προπηλάκιζε τους τουρίστες στα λιμάνια, από την ανάποδη. Δεύτερον, η επιθετική ρητορεία που συχνά χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση της Χ.Α. δε βοηθάει• χειρότερα: αν πιστέψουμε τις τελευταίες δημοσκοπήσεις μάλλον ωθεί περισσότερο τον κόσμο στις αγκάλες της. Με την ίδια λογική, μια τυχόν απαγόρευση της Χ.Α. θα της δώσει ακόμα μεγαλύτερη δυναμική.

Τέλος η Χ.Α. πριν καλά καλά το καταλάβουμε έγινε όσο “mainstream” ήταν ο ΛΑΟΣ στα late 00’s. Βλέπεις παντού ανθρώπους που δεν ντρέπονται –κάθε άλλο θα έλεγα– να δηλώσουν δημόσια την προτίμησή τους στο συγκεκριμένο κόμμα. Το πρόβλημα της ακροδεξιάς δε λύνεται με ξόρκια και κατάρες αλλά με πράξεις. Το κράτος οφείλει να κάνει όσο καλύτερα μπορεί τη δουλειά του στο θέμα της παράνομης μετανάστευσης έτσι ώστε να μην αφήνει περιθώρια δράσης στο παρακράτος της Χ.Α. Και όπου οι πράξεις μελών και στελεχών του κόμματος δε συμβαδίζουν με τη νομιμότητα, η Πολιτεία πρέπει να είναι αμείλικτη.

Ταυτόχρονα όλοι όσοι συμμετέχουν στο δημόσιο διάλογο να οφείλουν να εξηγήσουν με ψυχραιμία και νηφαλιότητα γιατί ο φασισμός είναι κάτι κακό. Σε τελική ανάλυση, είναι ζήτημα δημοκρατίας…

Δημοσιεύτηκε στο «Βήμα» στις 17.09.2012