Κομματοκρατία, η πληγή των ελληνικών πανεπιστημίων

Μέσα Σεπτεμβρίου σε κάποιο ελληνικό πανεπιστημιακό ίδρυμα: Ο νεοεισαχθείς φοιτητής, περνώντας για πρώτη φορά το κατώφλι του κτιρίου που θα είναι για τα επόμενα τέσσερα –τουλάχιστον– χρόνια κάτι σαν δεύτερο σπίτι του, δέχεται την «επίθεση φιλίας» των φοιτητών – μελών των φοιτητικών παρατάξεων. Εκείνοι κάνουν τα πάντα για να τον εξυπηρετήσουν, έτσι ώστε να γίνει πιο εύκολη η προσαρμογή του στο νέο περιβάλλον. Το μόνο που ζητούν από αυτόν, είναι η ψήφος στις φοιτητικές εκλογές της ερχόμενης άνοιξης.

Κάπως έτσι ξεκινάει μια ιδιότυπη σχέση μεταξύ των φοιτητών και των φοιτητικών παρατάξεων. Μια σχέση η οποία επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό ολόκληρο το οικοδόμημα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Και αυτό γιατί οι κομματικές παρατάξεις στα πανεπιστήμια, αν και έχουν σημαίνοντα ρόλο σε μείζονος σημασίας ζητήματα, δεν παύουν να αποτελούν «εργαλεία» των ίδιων των κομμάτων που εκπροσωπούν. Αυτό που πρωτίστως τους ενδιαφέρει είναι ο αριθμός των ψήφων που θα πάρουν στις φοιτητικές εκλογές, καθώς και η επιρροή που θα έχουν στα ενδοπανεπιστημιακά κέντρα λήψης αποφάσεων και όχι βέβαια η βελτίωση του επιπέδου της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της νοοτροπίας που έχουν στο σύνολο τους οι παρατάξεις, είναι η αντίδραση των τελευταίων για μία από τις –κατά κοινή ομολογία πιο θετικές διατάξεις του νέου «νόμου – πλαίσιο»: Την καθολική ψηφοφορία των φοιτητών στις εκλογές για την ανάδειξη των διοικήσεων των πανεπιστημίων. Σύμφωνα με τη νέα νομοθετική διάταξη, το σύνολο των εγγεγραμμένων στα μητρώα των σχολών φοιτητών είναι εκείνο που θα αναδεικνύει τις πρυτανικές αρχές. Μέχρι πρότινος δικαίωμα ψήφου στις πρυτανικές εκλογές είχαν αποκλειστικά οι εκπρόσωποι των κομμάτων. Μπορεί βέβαια να αντιληφθεί ο καθένας το αλισβερίσι και το μέγεθος της συναλλαγής κάτω από το τραπέζι που έβρισκε έφορο έδαφος στην όλη διαδικασία. Με ποια άραγε ανταλλάγματα έδιναν την ψήφο τους οι εκλέκτορες – εκπρόσωποι των κομμάτων; Μήπως κάπως έτσι εδραίωναν το καθεστώς ιδιότυπης συνδιοίκησης του πανεπιστημίου, μεταξύ αυτών και των αρμόδιων από το νόμο φορέων; Και κυρίως γιατί εναντιώνονται οι… εκπρόσωποι των φοιτητών την καθολική ψηφοφορία των τελευταίων;

Η απάντηση είναι απλή. Τα κόμματα φοβήθηκαν ότι με την εφαρμογή της καθολικής ψηφοφορίας θα έχαναν πολύ σημαντικά προνόμια. Αν η διοίκηση των ιδρυμάτων εκλέγεται από το σύνολο των φοιτητών, τότε οι παρατάξεις θα απολέσουν έναν από τους σημαντικότερους μοχλούς πίεσης που διαθέτουν. Διότι είναι αρκετά δύσκολο –αν όχι πρακτικά αδύνατο– να καταφέρουν να πείσουν τους φοιτητές να ψηφίσουν τον πρύτανη της αρεσκείας τους.

Όμως δεν εξαντλείται εδώ ο ρόλος των κομμάτων στα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα. Οι φοιτητικές παρατάξεις έχουν σημαίνοντα ρόλο στις ενδοπανεπιστημιακές διεργασίες. Καταρχάς μπορούν να επιταχύνουν τις διαδικασίες: Για να πάρεις μια απλή βεβαίωση πρέπει να κάνεις αίτηση στη γραμματεία του τμήματος και να περιμένεις περίπου επτά με δέκα ημέρες. Αν όμως έχεις κάποιον γνωστό στα «τραπεζάκια» του χ ή του ψ κόμματος, τότε θα πάρεις το έγγραφο που χρειάζεσαι σε ένα με δύο εικοσιτετράωρα. Ακόμα, τα κόμματα αναλαμβάνουν συχνά να μοιράσουν προγράμματα σπουδών, σημειώσεις και συγγράμματα, υποκαθιστώντας κατ’ αυτόν τον τρόπο τις γραμματείες, οι οποίες ούτως ή άλλως υπολειτουργούν. Μάλιστα, μέσω μηνυμάτων παρέχουν στους φοιτητές ενημέρωση για οτιδήποτε προκύψει στη σχολή: από μια απεργία των καθηγητών, μέχρι το πάρτι που διοργανώνει το κόμμα.

Κι αυτό γιατί οι παρατάξεις δεν αρκούνται σε όσα προαναφέραμε. Φροντίζουν με κάθε τους κίνηση να «κερδίζουν» τον φοιτητή, ακόμα και με φαινομενικά άσχετες με τα ενδοπανεπιστημιακά πράγματα, εκδηλώσεις. Το χειμώνα κλείνουν τραπέζια σε πίστες ή club. Την άνοιξη, μετατρέπονται σε τουριστικά γραφεία, διοργανώνοντας εκδρομές σε δημοφιλείς προορισμούς, όπως η Μύκονος. Με το αζημίωτο φυσικά: Ένα ποσοστό του τζίρου πάει στα ταμεία των κομμάτων.

Τώρα, κατά πόσον συνδέονται όλα τα παραπάνω με την βελτίωση του επιπέδου των πανεπιστημίων –που υποτίθεται ότι είναι ο λόγος ύπαρξης των παρατάξεων– αυτή είναι μια άλλη πικρή ιστορία, αν και η απάντηση είναι περίπου αυτονόητη.

Όπως και να έχει, δε φαίνεται στον ορίζοντα κάποια σημαντική αλλαγή στο καθεστώτος που ισχύει σήμερα στα πανεπιστήμια και σχετίζεται με το ρόλο των παρατάξεων σε αυτά. Βέβαια οι κομματικοί φορείς έχουν πολλά να κερδίσουν από το σημαίνοντα ρόλο που έχουν στα πανεπιστημιακά δρώμενα. Όμως, αναρωτιέμαι, τι άραγε κερδίζει από όλο αυτό το σκηνικό ο απλός ανένταχτος φοιτητής;

Δ. Τζ.

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Θάρρος» στις 16.03.2008