Κυριακή, Οκτωβρίου 26, 2008

Η δημόσια συζήτηση για τη θρησκεία

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι στο επίκεντρο των προεκλογικών συζητήσεων στις Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκονται τα ζητήματα της οικονομίας. Δε γινόταν διαφορετικά: σε μια τόσο άσχημη οικονομικά συγκυρία, όλα τα υπόλοιπα περνούν σε δεύτερο πλάνο. Πλην όμως –με τον έναν ή τον άλλο τρόπο– στο προσκήνιο βρίσκονται (και) τα θέματα που σχετίζονται με τη θρησκεία. Λίγο οι σχέσεις του Μπαράκ Ομπάμα με τον ριζοσπάστη πάστορα Τζερεμάϊα Ράιτ, κάτι η θρησκοληψία της υποψήφιας αντιπροέδρου Σάρα Πέιλιν (η οποία «συγκινεί» με τις θέσεις τις εκατομμύρια πολίτες) έχουν αναζωπυρώσει τις συζητήσεις περί θρησκείας στην Αμερική.

Τα πράγματα όμως δεν ήταν πάντοτε έτσι. Αν για παράδειγμα ζούσε σήμερα ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Ντουάιτ Αϊζενχάουερ και άκουγε την κ. Πέιλιν να αποδίδει στη θεία βούληση το φαινόμενο του θερμοκηπίου καθώς και την εισβολή στο Ιράκ, τον δε πάστορά της να διακηρύσσει ότι «προβλέπει αναταραχή στις χώρες που οι άνθρωποι μάχονται το Χριστό», σίγουρα θα αισθανόταν πολύ περίεργα. Ο ίδιος είχε τόσο ελάχιστη θρησκευτική ανατροφή, γράφει ο Τζέφρι Γουίτκροφτ στον «Guardian», ώστε χρειάστηκε να βαπτιστεί πριν εισέλθει στον Λευκό Οίκο.

Σύμφωνα με τον αρθρογράφο της βρετανικής εφημερίδας ενδεχομένως ο τρόπος που αντιλαμβάνονται Ευρωπαίοι και Αμερικανοί την θρησκεία να είναι σήμερα το μεγαλύτερο χάσμα στις μεταξύ τους σχέσεις. Ο Μίτ Ρόμνεϊ, ο μορμόνος υποψήφιος για το χρίσμα τον Ρεπουμπλικανών, μίλαγε σε άδειους ναούς στην Ευρώπη, ενώ ο Τόνι Μπλερ αποτέλεσε την παραφωνία μεταξύ των Ευρωπαίων ηγετών με την επίσημη διακήρυξη της πίστης του.

Στην άλλη όχθη του Ατλαντικού οι περί θρησκείας προβληματισμοί έχουν εντελώς διαφορετικό περιεχόμενο. Η Βρετανική Ένωση Ανθρωπιστών μαζεύει χρήματα (μέσω δωρεών και με τη στήριξη του συγγραφέα Ρίτσαρντ Ντόκινς) για να χρηματοδοτήσει ένα –αν μη τι άλλο– πρωτότυπο εγχείρημα: με τις 11.000 λίρες που φιλοδοξεί να συγκεντρώσει σκοπεύει να τοποθετήσει διαφημίσεις σε λονδρέζικα λεωφορεία, με σλόγκαν «Πιθανώς δεν υπάρχει Θεός. Τώρα σταματήστε να ανησυχείτε και χαρείτε τη ζωή σας». Στο όλο εγχείρημα περιλαμβάνεται και η δημιουργία site, όπου οι ενδιαφερόμενοι θα μπορούν να αναζητούν περισσότερες πληροφορίες για την αθεΐα, καθώς και γκρούπ στην ηλεκτρονική σελίδα κοινωνικών επαφών Facebook.

Όμως τι οδήγησε μια μερίδα κόσμου σε αυτό το σημείο αντίδρασης έναντι της θρησκευτικής πίστης; Όπως γράφει –στην ηλεκτρονική έκδοση του «Guardian»– η δημοσιογράφος Άριαν Σερίν, πολλά από τα διαφημιστικά μηνύματα θρησκευτικού περιεχομένου τα οποία αναρτήθηκαν στα μέσα μαζικής μεταφοράς παρέπεμπαν σε διευθύνσεις στο Διαδίκτυο, που «υπόσχονταν» στους μη χριστιανούς μια αιώνια βασανισμένη ζωή στην κόλαση. Σύμφωνα μάλιστα με μια νέα διαφήμιση, η αποτυχία κάποιου να πιστέψει στον Θεό, τον καταδικάζει στην κόλαση. Αυτές οι διαφημίσεις, αναφέρει η Σερίν, μπορούν να επηρεάσουν όσους είναι ευάλωτοι.

Το στίγμα του εν λόγω εγχειρήματος δίνει με τον καλύτερο τρόπο ο Ρίτσαρντ Ντόκινς, καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και συγγραφέας του πολυδιαβασμένου (και «αιρετικού») βιβλίου «Η περί Θεού αυταπάτη». Σύμφωνα με τον Ντόκινς η συγκεκριμένη εκστρατεία θα κάνει τον κόσμο να σκεφτεί. Και η σκέψη είναι ανάθεμα για τη θρησκεία.

Άσχετα από το ύφος των συζητήσεων και τις διαφορές στην προσέγγιση μεταξύ Ευρωπαίων και Αμερικανών, πιστών ή άθεων, ένα είναι σίγουρο: η θρησκεία αποτελεί ακόμα και σήμερα σημείο τριβής για εκατομμύρια ανθρώπους ανά την υφήλιο. Ίσως αυτό είχε στον νου του ο Γιάννης Τσαρούχης όταν έλεγε κάποτε ότι η εκκλησία είναι το μοναδικό θέατρο που παίζει επί 2.000 χρόνια το ίδιο έργο και έχει πάντα κόσμο…

Δ. Τζ.

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Θάρρος» στις 26.10.2008

2 σχόλια:

Belbo είπε...

Δημήτρη, πολύ ενδιαφέρον κείμενο. Πραγματικά η θρησκεία είναι σημείο τριβής με τα πράγματα που γίνονται στην Αμερική να είναι σχεδόν αδιανόητα για την Ευρώπη. Σκέψου βέβαια και τι γίνεται σε ένα διεθνές επίπεδο: με το μισό κόσμο να κινείται εκτός της σφαίρας επιρροής των θρησκειών (δύση) και τον άλλο μισό να είναι στο άλλο άκρο (ανατολή), φιλικά

Δ. Τζ. είπε...

@belbo: Όντως, ο τρόπος που προσεγγίζουν αυτά τα ζητήματα οι Ευρωπαίοι, σε σχέση με τους Αμερικανούς ή οι Αμερικανοί σε σύγκριση με τους Ασιάτες κοκ. είναι πολύ διαφορετικός. Θέμα κουλτούρας, ψυχοσύνθεσης, παραστάσεων; Κανείς δεν ξέρει. Το μόνο σίγουρο είναι ότι όλοι μας έχουμε έναν καλό ή κακό λόγο για την θρησκεία...