Γενόσημα φάρμακα: μύθοι και αλήθειες

Την Κυριακή που μας πέρασε κυκλοφόρησε στον Τύπο ένα φυλλάδιο με την υπογραφή του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος (ΣΦΕΕ). Ο τίτλος του «Πρωτότυπα φάρμακα: με την αξία του μοναδικού».

Στο συγκεκριμένο έντυπο ο ΣΦΕΕ υπερασπίζεται τη σημασία του πρωτότυπου φαρμάκου. Για όσους ενδεχομένως δεν το γνωρίζουν, τα φάρμακα χωρίζονται σε δύο κύριες κατηγορίες: τα πρωτότυπα και τα γενόσημα.

Τα πρωτότυπα είναι προϊόντα ερευνητικής διαδικασίας των εταιριών που τα παράγουν και προστατεύονται για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα με δικαιώματα αποκλειστικής παραγωγής.

Οταν λήξει η περίοδος προστασίας τότε άλλες εταιρίες μπορούν να παράξουν αντίστοιχα φάρμακα (γενόσημα).

Προφανώς, η συγκεκριμένη ενέργεια του ΣΦΕΕ εντάσσεται στο γενικότερο πλαίσιο ανακατατάξεων στο χώρο του φαρμάκου, όπου η Πολιτεία επιχειρεί να αυξήσει τη συνταγογράφηση αντίγραφων φαρμάκων στοχεύοντας στη μείωση του (υψηλού) κόστους της φαρμακευτικής δαπάνης (είναι περίπου 1% μεγαλύτερη στην Ελλάδα ως ποσοστό του ΑΕΠ εν συγκρίσει με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο).

Η εικόνα που έχουν οι πολίτες για τα γενόσημα είναι (και με ευθύνη της Πολιτείας) συγκεχυμένη. Σε αυτό το πλαίσιο και για να προστατεύσουν τα συμφέροντα τους διάφορες συντεχνίες από τους γιατρούς μέχρι τις φαρμακοβιομηχανίες επενδύουν στο φόβο και την άγνοια, εκμεταλλευόμενοι τη λεπτότητα ενός θέματος τόσο μείζονος σημασίας για όλους, όπως η υγεία.

Ποια είναι όμως η αλήθεια πάνω στο θέμα;

Καταρχάς τα γενόσημα είναι απολύτως ασφαλή και οι θεραπευτικές τους ιδιότητες είναι αντίστοιχες των πρωτότυπων φαρμάκων. Εμπεριέχουν την ίδια δραστική ουσία (same active ingredients) και τα κριτήρια που έχουν τεθεί από την Food and Drug Administration (FDA) είναι απλά και ταυτόχρονα συγκεκριμένα: ίδια δοσολογία με το πρωτότυπο (dosage strength), ίδια μορφή (χάπι, υγρό κλπ), ίδιος τρόπος εισαγωγής στο σώμα, να δρα στο ίδιο χρονικό διάστημα κοκ (Depression and Bipolar Support Alliance - DBSA).

Πλην όμως το κόστος τους είναι χαμηλότερο από 20 - 80% εν συγκρίσει με τα πρωτότυπα κι αυτό για έναν πολύ απλό λόγο: η τελική τιμή των πρωτότυπων φαρμάκων επιβαρύνεται από την επιστημονική έρευνα, τις κλινικές μελέτες καθώς και από το κόστος προώθησης τους. Όπως δείχνει η διεθνής εμπειρία η εξοικονόμηση θα μπορούσε να αυξηθεί σημαντικά μέσω της βελτίωσης των πρακτικών συνταγογράφησης και διανομής και με την προϋπόθεση ότι διατίθενται σε ανταγωνιστικές τιμές (περιοδικό “Eurohealth”).

Αν, λοιπόν, τα γενόσημα είναι φθηνότερα και το ίδιο ασφαλή με πρωτότυπα, ενώ η επιβάρυνση του έλληνα ασφαλισμένου είναι μηδενική, μήπως αγοράζοντας τα μήπως «οδηγούμε (…) την ανάπτυξη της χώρας σε επίπεδα συγκρίσιμα με αυτά των τριτοκοσμικών χωρών» και «στερούμε τον έλληνα πολίτη από την πρόσβαση σε καινοτόμες θεραπείες» όπως διατείνεται ο ΣΦΕΕ;

Η διεθνής εμπειρία δείχνει ότι αυτό δεν ισχύει. Πέραν τούτου «οι μεγάλες φαρμακευτικές βιομηχανίες με τα μεγάλα πορτοφόλια μπορούν να παραμείνουν στην πρωτοπορία της ανάπτυξης της καινοτομίας καθώς τα πρωτότυπα φάρμακα συνεχίζουν να έχουν σημαντικά μερίδια αγοράς» υποστηρίζει ο Murray Aitken, εκτελεστικός διευθυντής IMS Health, διεθνούς εταιρίας που προσφέρει πληροφορίες, υπηρεσίες και τεχνολογία στον κλάδο της υγείας (Forbes, 10.7.10).

Είναι απορίας άξιον πώς σε μια τόσο σημαντική μεταρρύθμιση, μια «μνημονιακή» δέσμευση χωρίς κοινωνικό κόστος αλλά με ξεκάθαρο κοινωνικό όφελος υπάρχουν τόσο έντονες αντιδράσεις, σημαντική βραδυπορία και αναποτελεσματικότητα και τόσο μεγάλη συσκότιση!

Προφανώς οι συντεχνίες κοιτάζουν τα δικά τους συμφέροντα αλλά είναι απαράδεκτο το ότι δεν δίδεται μια ξεκάθαρη απάντηση από πλευράς Πολιτείας, ενώ και σε πρακτικό επίπεδο είμαστε ακόμα χαμηλά (λιγότερο από το 20% των συνταγών αφορά γενόσημα φάρμακα).

Και φανταστείτε ότι πρόκειται για ένα ζήτημα από τη σωστή αντιμετώπιση του οποίου ωφελημένο βγαίνει και το δημόσιο αλλά και οι πολίτες.

Δημοσιεύτηκε στο «Βήμα» στις 12.07.2012