Δευτέρα, Μαΐου 05, 2008

Μια «είδηση» από το διαδίκτυο

Η είδηση προκάλεσε σοκ. Κοσταρικανός καλλιτέχνης –εν είδει τέχνης– έδεσε έναν σκύλο σε μια αίθουσα κάποιας μπιενάλε και τον άφησε να πεθάνει, μη παρέχοντάς του τροφή και νερό. Μάλιστα, το κοινό πέρναγε ατάραχο μπροστά από το ζωντανό «έκθεμα», αν και μόλις έγινε ευρέως γνωστό το περιστατικό άρχισε η συλλογή υπογραφών εναντίον του «δημιουργού».

Πριν προλάβετε να αισθανθείτε «αηδία» και «αποστροφή» για αυτή την «κτηνώδη συμπεριφορά κάποιου που θέλει να λέγεται καλλιτέχνης», πρέπει να σας ενημερώσουμε ότι το παραπάνω περιστατικό δεν ήταν παρά μια πολύ καλά στημένη φάρσα. Ο σκύλος ήταν όντως δεμένος στο μουσείο. Με μια διαφορά: ο καλλιτέχνης τον τάιζε και τον πότιζε κανονικά και φυσικά ο σκύλος ποτέ δεν πέθανε. Όπως δήλωσε προ ημερών ο καλλιτέχνης ονόματι Γκιγιέρμο Βάργκας, προέβη σε αυτήν την κίνηση θέλοντας να καταδείξει την υποκρισία μιας κοινωνίας η οποία ξεσηκώθηκε για το «θάνατο» ενός σκύλου σε μια μπιενάλε, ενώ αδιαφορεί παντελώς για τα χιλιάδες τετράποδα που χάνουν κάθε μέρα τη ζωή τους στους δρόμους.

Λεπτομέρεια: Η παραπάνω «είδηση» έγινε ευρέως γνωστή μέσω του διαδικτύου. Κάποιος χρήστης του ίντερνετ δημιούργησε και ανέβασε στη δημοφιλή ιστοσελίδα youtube ένα βίντεο με εικόνες από την μπιενάλε, θέλοντας να ενημερώσει την κοινή γνώμη για το περιστατικό.

Η «είδηση» αυτή, πέρα από την υποκρισία της κοινωνίας για την οποία μίλησε ο κ. Βάργκας, καταδεικνύει και κάτι ακόμα: δείχνει πόσο σχετική είναι η έννοια της εγκυρότητας και της αξιοπιστίας των πληροφοριών στο διαδίκτυο. Ενός χώρου που είναι ιδανικός για να φλερτάρεις, να περάσεις ευχάριστα την ώρα σου χαζεύοντας, να ανταλλάξεις απόψεις, ακόμα και για να αναζητήσεις πληροφορίες, αλλά υπό προϋποθέσεις. Κι αυτό γιατί η πληροφορία στο διαδίκτυο, συχνά ανώνυμη και χαοτική λόγω της φύσης και της δομής του μέσου (εκατομμύρια δέκτες, αλλά και εκατομμύρια πομποί), δεν έχει το τεκμήριο εγκυρότητας ενός ρεπορτάζ του κ. Χ στην Ψ εφημερίδα. Αυτό βέβαια δε σημαίνει ότι πρέπει να απορρίπτουμε συλλήβδην οποιαδήποτε πληροφορία λαμβάνουμε από το διαδίκτυο. Το αντίθετο: πρέπει να τη αξιοποιούμε, αφού βέβαια την ελέγξουμε και την αξιολογήσουμε.

Μια άλλη δημοφιλής υπηρεσία του διαδικτύου, η ηλεκτρονική εγκυκλοπαίδεια Wikipedia παρέχει στους χρήστες της τη δυνατότητα αναζήτησης πληροφοριών σχετικά με το θέμα που τους ενδιαφέρει, αλλά παράλληλα τους δίνει την ευκαιρία να την συνδιαμορφώσουν, προσθέτοντας ή τροποποιώντας λήμματα. Αυτό έχει και τη θετική και την αρνητική του πλευρά. Με μια πρώτη ανάγνωση μπορούμε να μιλήσουμε για μια συλλογική διαδικασία, όπου ο ένας συμπληρώνει τον άλλον και όλοι μαζί δημιουργούν γνώση. Πλην όμως, όταν δεν υπάρχει καμία διαδικασία φιλτραρίσματος των πληροφοριών ο καθένας μπορεί να γράφει ο,τι του κατέβει και όλοι οι υπόλοιποι –αν δεν ελέγχουμε την πληροφορία– συχνά να αναπαραγάγουμε άθελα μας θεωρίες χωρίς ίχνος αλήθειας.

Παρόλα αυτά, το διαδίκτυο είναι μια εφαρμογή που –εκτός των άλλων– προωθεί το διάλογο και τον προβληματισμό μεταξύ των πολιτών και υπό αυτό το πρίσμα μόνο θετικό αντίκτυπο μπορεί να έχει. Υπό αυτή την έννοια, το ίντερνετ είναι ένα χρήσιμο εργαλείο (και) για να αναζητήσουμε πληροφορίες και να ενημερωθούμε. Έστω και αν καμιά φορά μέσω αυτού διαδίδονται ανυπόστατες θεωρίες.

Εξάλλου ανοησίες λέμε και μεταξύ μας, εκτός του κυβερνοχώρου. Το ζήτημα λοιπόν είναι η διασταύρωση της πληροφορίας…

Δ. Τζ.

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Θάρρος» στις 27.04.2007

9 σχόλια:

Σοφία είπε...

Όπως τα λες είναι. Στα ιστολόγια και στο διαδίκτυο γενικότερα κυκλοφορεί τόση παραπληροφόρηση που είναι να τρομάζεις! Είναι απίστευτο το πόσοι νομίζουν πως επειδή βρήκαν χώρο για να εκφράσουν δημοσίως τις σκέψεις τους, αυτομάτως έγιναν συγγραφείς και δημοσιογράφοι, ξεχνώντας ότι τουλάχιστον ο δημοσιογράφος δεν γράφει μόνος του, αλλά έχει γύρω του εκδότες, επιμελητές, συντάκτες κ.λπ. που μπορούν να τον προστατεύσουν από 1001 κακοτοπιές.

Τεσπα... μόδα είναι, θα περάσει.

Δ. Τζ. είπε...

@σοφία: Ακριβώς. Το διαδίκτυο είναι εκ της φύσεως του αδύνατον να "ελεγχθεί". Σε αυτό υπάρχουν και "διαμάντια" και "σκουπίδια" (όπως, άλλωστε, και στον Τύπο). Άρα, το ζήτημα είναι ο έλεγχος των πληροφοριών που λαμβάνουμε...

Unknown είπε...

Καταρχάς φίλε Δ.τζ. σε συγχαίρω για το Post σου γιατί με πληροφόρησες για κάτι που δεν γνώριζα.
Επίσης συμφωνώ εν μέρει με την Σοφία. Κι αυτό γιατί συγγραφέας είναι εν δυνάμει οποιοσδήποτε γράφει, και δη γράφει καλά.Δεν υπάρχουν κανόνες στην συγγραφή, αρκεί να χειρίζεσαι καλά την γλώσσα, να έχεις ιδέες και φαντασία. Αντιθέτως κάποιος για να θεωρηθεί δημοσιογράφος πρέπει να ακολουθεί κώδικες δεοντολογίας. Επίσης τα blogs δεν είναι της μόδας γατί υπάρχουν πολλά χρόνια πριν γίνουν διάσημα στην χώρα μας. Μόδα έγινε το να μιλάμε γι' αυτά.

Ας μην βιαζόμαστε...το διαδίκτυο έχουμε πει πολλάκις ότι είναι άναρχο. Οπότε ξέρουμε ότι δεν το έχουμε για να λαμβάνουμε έγκυρη ντε και καλά πληροφόρηση. Περισσότερο ψυχαγωγούμαστε με το να διαβάζουμε blogs με θεματολογία που μας κάνει. Εξάλλου ξέρουμε πως τα κυρίαρχα ΜΜΕ είναι αυτά που κατασκευάζουν ειδήσεις και θέματα κατά παραγγελία και επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό και για πιο σοβαρά θέματα.

Σχετικά με την υποκρισία δεν νομίζω πως είχε να κάνει το γεγονός των αντιδράσεων με τον βάναυσο (υποτίθεται) θάνατο του σκύλου, αλλά με το ότι θα βράβευαν τον...καλλιτέχνη.Αυτή ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι.

Πάντως αρκετά "πειράματα" δεν γίνονται με υποτιθέμενες ειδήσεις; Θυμίζω την περίπτωση με τα γενετικά μεταλλαγμένα πλάσματα(και καλά)...

Σοφία είπε...

Ο λόγος που έβαλα και τους "συγγραφείς" στο ίδιο τσουβάλι είναι γιατί τελευταία έχω διαβάσει 2-3 κείμενα που περιέχουν απίστευτες ανακρίβειες, και δεν εννοώ γραμματικά/ορθογραφικά λάθη (αυτό είναι εντελώς άλλο καπέλο) αλλά συγκεκριμένες πληροφορίες που είναι αναληθείς. Π.χ. σκέψου να γράφει κάποιος ένα κείμενο για την Αθήνα και να λέει "περπατήσαμε μέσα από τα στενά της Πλάκας και φτάσαμε στον Πειραιά όπου είδαμε τον Νίκο Κακλαμανάκη να προπονείται με την ομάδα πόλο για τους Ολυμπιακούς της Αθήνας". Το κείμενο μπορεί να είναι συγγραφικό και καλογραμμένο, αλλά τα στοιχεία που χρησιμοποιεί είναι παντελώς ανακριβή και ενδεχομένως παραπλανητικά. Ένας εκδοτικός οίκος δεν θα επέτρεπε να εκδοθεί αυτό το πόνημα (ελπίζω δηλαδή!) ενώ στο διαδίκτυο μπορείς κάλλιστα να δημοσιεύσεις ό,τι βλακεία θες, γιατί ο άλλος σου λέει γράφω, άρα είμαι συγγραφέας. Ο πραγματικός συγγραφέας όμως οφείλει να κάνει και κάποια έρευνα των στοιχείων του, δεν γράφει άρπα-κόλλα, τώρα μου ήρθε τώρα το έγραψα κι όποιος κατάλαβε κατάλαβε.

Να τονίσω ότι δεν μιλάω για περιπτώσεις "ποιητικής άδειας" αλλά για μεγάλες ανακρίβειες ανάλογες με το παράδειγμά μου για την βόλτα στην Αθήνα και τον πολίστα-Κακλαμανάκη.

Δ. Τζ. είπε...

@samael: Όπως και να 'χει όλο και περισσότεροι άνθρωποι πληροφορούνται πλέον μέσω του διαδικτύου. Καλό – κακό, μας αρέσει – δε μας αρέσει, το θέμα πλέον είναι η προσαρμογή στη νέα αυτή πραγματικότητα.

Στο net (όπως και στην κοινωνία) θα βρεις κάθε καρυδιάς καρύδι. Ανθρώπους που γράφουν καλά ή λιγότερο καλά, ανθρώπους που γράφουν για χόμπι ή επαγγελματίες δημοσιογράφους κλπ., "έγκυρους" ή μη, "κουτσομπόληδες" κοκ. Το καλό είναι ότι ο κάθε πολίτης που έχει βασικές γνώσης χρήσης Η/Υ μπορεί να φτιάξει τη δική του σελίδα στο ίντερνετ. Από εκεί και πέρα αρχίζουν οι προκλήσεις, με σπουδαιότερη κατ' εμέ τον τρόπο διαχείρισης και αξιολόγησης των μηνυμάτων που λαμβάνουμε με την μορφή πληροφορίας στο διαδίκτυο.

@σοφία: Σαφώς οι ανακρίβειες που μπορεί να βρει κάποιος στο διαδίκτυο (ηθελημένες ή –συνήθως– από λάθος πληροφόρηση) είναι άπειρες. Αυτό πρέπει να το έχουν κατά νουν όταν διαβάζουμε κάτι, πολλώ δε μάλλον όταν το δημοσίευμα είναι διαδικτυακό...

desa είπε...

Το αίνιγμα της Σεβίλης τι σόι βιβλίο είναι?

cinderella είπε...

Εγώ που είμαι από αυτούς που αναδημοσίευσαν την πληροφορία και την κατάπιαν αμάσητη θα σταθώ στο οτι ακόμα ευαισθητοποιούμαστε πάνω σε ορισμένα πράγματα και δεν είμαστε τελειώς αδιάφοροι. Βλέπω τη θετική πλευρά και απο κει και πέρα, ναι θα πρέπει να γίνω πιο προσεκτική!! :)))
Καλή Κυριακή Δημήτρη μου!!

Δ. Τζ. είπε...

@desa: Όπως λέει και ο τίτλος, πρόκειται για μια ιστορία μυστηρίου με φόντο την πανέμορφη πρωτεύουσα της Ανδαλουσίας.

@cinderella: Έχεις δίκιο cinderella μου σε αυτό που λες. Απλώς σε αυτό το κείμενο ασχολήθηκα μόνο με το θέμα της αξιοπιστίας των πληροφοριών από το διαδίκτυο. Σίγουρα λίγη ευαισθητοποίηση για θέματα όπως η κακομεταχείριση των ζώων δεν έβλαψε ποτέ κανέναν. Εξάλλου, φαντάζομαι ότι αυτός ήταν και ο σκοπός του ανθρώπου που "δημιούργησε" την είδηση.

Κατά τ' άλλα σίγουρα οι πληροφορίες που λαμβάνουμε, απ' όπου και αν προέρχονται (εφημερίδες, τηλεόραση, ραδιόφωνο, διαδίκτυο) θέλουν ψάξιμο. Αλλά καμιά φορά δεν πάει καν το μυαλό σου ότι μπορεί να πρόκειται για φάρσα... Για το συγκεκριμένο περιστατικό πληροφορήθηκα τυχαία από τις εφημερίδες.

Δαφνη είπε...

Πολύ ενδιαφέρον το θέμα του Guillermo Vargas (το όνομα του καλλιτέχνη... αχ πώς σιχαίνομαι αυτή τη λέξη). Υπάρχουν άπειρες άλλες περιπτώσεις που έχουν σκανδαλίσει τους απανταχού ζωόφιλους, όπως για παράδειγμα η διαδικτυακή φάρσα για τα γατάκια "bonsai". Αν βάλετε τη φράση "bonsai kittens" στο Google θα καταλάβετε περί τίνος πρόκειται.